रतन सुत्त
पाली:
यानीध भूतानि समागतानि । भूम्मानि वा यानि’ व अन्तलिक्खे ।
तथागतं देवमनुस्सपूजितं । बुध्दं नमस्साम सुवत्थि होंतु ।। १ ।।
यानीध भूतानि समागतानि । भूम्मानि वा यानि’ व अन्तलिक्खे ।
तथागतं देवमनुस्सपूजितं । धम्म नमस्साम सुवत्थि होंतु ।। २ ।।
यानीध भूतानि समागतानि । भूम्मानि वा यानि’ व अन्तलिक्खे ।
तथागतं देवमनुस्सपूजितं । संघं नमस्साम सुवत्थि होंतु ।। ३ ।।
यानीध भूतानि समागतानि । भूम्मानि वा यानि’ व अन्तलिक्खे ।
सब्बे व भूता सुमना भवन्तु। अथोपि सक्कच्च सुणन्तु भासितं ।। ४ ।।
तस्मा हि भूता निसामेथ सब्बे । मेत्तं करोथ मानुसिया पजाय ।
दिवा च रत्तोच हरन्ति ये बलिं । तस्मा हि ने रक्खथ आप्पमत्ता ।। ५ ।।
यं किञ्चि वित्तं इदां वा हुरं वा । सुग्गो वा यं रतनं पणीतं ।
न नो समं अत्थि तथागतेन । इदंम्पि बुध्दे रतनं पणीतं ।
एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। ६ ।।
खयं विरागं अमतं पणीतं । यदज्झगा सक्यमुनी समाहितो ।
न तेन धम्मेन समात्थि किंञ्चि। इदंम्पि धम्मे रतनं पणीतं ।
एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। ७ ।।
ये बुध्दसेट्ठो परिवण्णायि सुचिं । समाधिमानन्तरिकञ्ञमाहू ।
समाधिना तेन सभो न विज्जति । इदंम्पि संघे रतनं पणीतं ।
एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। ८ ।।
ये पुग्गला अठ्ठ संत पसत्था । चत्तारी युतानि युगानि होन्ति ।
ते दक्खिणेय्या सुगतस्स सांवका । एतसु दिन्नानि महात्फलानि।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं। एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। ९ ।।
ये सुप्पयुत्ता मनसा दळहेन । निक्कामिनो गोतमसासनम्हि ।
ते पत्तिपत्ता अमतं विगय्ह । लध्दा मुधा निब्बुति भुञ्जमाना ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १० ।।
यथिन्दखीलो पठविं सितोसिया । चतुब्भि वातेहि असम्पकम्पियो ।
तथूपमं सप्पुरिसं वदामि । यो अरियसच्चानि अवेच्च पस्सति ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। ११ ।।
ये अरियसच्चानि विभावयन्ति । गंभीरपञेन सुदेसितानि ।
किञ्चपिते होन्ति भुसप्पमत्ता । न ते भवं अठ्ठम आदियन्ति ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १२ ।।
सहाव ‘स्स दस्सन संपदाय । तयस्सु धम्मा जहिता भवन्ति ।
सक्काय दिठ्ठी विचिकिच्छितं च । सीलब्बतं’वापि यदत्थि किञ्चि।
चतूहपायेहि च विप्पमुतो । छ चभिठानानि अभब्बो कांतु ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १३ ।।
किञ्चापि सो कम्म करोति पापकं । कायेन वाचाउद चेतसा वा ।
अभब्बो सो तस्स पटिच्छदाय । अभब्बता दिठ्ठ पदस्स वुता ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १४ ।।
वनप्पगुम्बे यथा फुस्सितग्गे । गिम्हांणमासे पठमस्मिं गिम्हे ।
त्तथूपमं धम्मवरं अदेसयि । निब्बाणगामिं परम हिताय ।
इदंम्पि बुध्दे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १५ ।।
वरो, वरञ्ञू, वरदो, वराहरो । अनुत्तरो धम्मवरं अदेसयि ।
इदंम्पि रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १६ ।।
खीणंपुराणं नव नत्थि संभवं । विरत्तचित्ता आयतिके भवस्मि ।
ते खीणबीजा अविरुळिहछन्दा । निब्बन्ति धीरा यथा’ यं पदीपो ।
इदंम्पि संघे रतनं पणीतं । एतेन सच्चेन सुवत्थि होतु ।। १७ ।।
मराठी:
जे काही भूतलातील किंवा आकाशातील सर्व देव आणि मनुष्य प्राणी येथे जमले असतील,
त्यांना मी विनंती करतो की, आपण त्या तथागत बुध्दांना वंदन करु,
जेणेकरून आपले कल्याण होवो. ।। १ ।।
जे काही भूतलातील किंवा आकाशातील सर्व देव आणि मनुष्य प्राणी येथे जमले असतील,
त्यांना मी विनंती करतो की, देव व सर्व मनुष्य प्राणी ज्यांना पुज्य मानतात,
त्या तथागत बुध्दांच्या धम्माला वंदन करु, जेणेकरून आपले कल्याण होवो. ।। २ ।।
जे काही भूतलातील किंवा आकाशातील सर्व देव आणि मनुष्य प्राणी येथे जमले असतील,
त्यांना मी विनंती करतो की, देव व सर्व मनुष्य प्राणी ज्यांना पुज्य मानतात,
त्या तथागत बुध्दांच्या संघाला वंदन करु, जेणेकरून आपले कल्याण होवो. ।। ३ ।।
भूतलातील किंवा आकाशातील जे प्राणी येथे जमले असतील ते सर्व प्राणीमात्र आनंदीत होवोत
आणि सुभाषित आदरपूर्वक ऐकोत. ।। ४ ।।
म्हणून हे सर्व प्राण्यांनो, हे ऐका व मनुष्य जातीवर प्रेम करा.
जे रात्रंदिवस मनुष्य तुमची जोपासना करतात, त्यांचे सावधानतेने रक्षण करा. ।। ५ ।।
इहलोकी किंवा परलोकी जे धन असेल, किंवा विश्वात जे उत्तम रत्न असेल,
ते तथागताच्या समान असणार नाही, बुध्दांचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे.
ह्या बुद्ध रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। ६ ।।
ज्या निश्चल मनाच्या शाक्यमुनीने तृष्णारहित, विरागमय, अमर असा जो उत्तम धम्म जाणला,
त्याच्यासारखा दुसरा नाही. धम्माचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. आहे.
ह्या धम्म रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। ७ ।।
ज्या सम्यक समाधीची बुध्दश्रेष्ठाने प्रशंसा केली, जीला ताबडतोब फळ देणारी म्हणतात,
त्या समाधीसारखी दुसरी नाही. संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे.
ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। ८ ।।
सज्जनांना पसंत ज्या आठ व्यक्ती, ज्यांच्या चार जोड्या होतात, ते सुगताचे श्रावक पूजनिय होत.
त्यांना दिलेले दान महाफलदायक होते, संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे.
ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। ९ ।।
जे सर्वस्वाचा त्याग करून, दृढ मनाने गौतमाच्या धम्मात प्रवेश करतात,
ते ध्येय प्राप्त करून आणि अमृताचे अवगाहन करुन प्रयत्नांती मिळविलेल्या शांतीचा उपभोग घेतात.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १० ।।
नगरद्वारासमोर जमिनीत खोल रोवून उभारलेला स्तंभ जसा चारही बाजूंच्या वाऱ्यांनी हालत नाही,
तसा जो चार आर्यसत्य विचारपूर्वक जाणतो तो सत्पुरुष आहे, असे मी मानतो.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। ११ ।।
जे गंभीर - प्रज्ञेने (बुद्धाने) उत्तम रितीने उपदेशिलेल्या चार आर्य सत्यांची भावना करतात,
ते जरी कितीही बेसावधपणे राहिले, तरी आठ लोकधर्माने विचलीत होत नाहीत.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १२ ।।
सम्यक दृष्टी प्राप्त झाल्यावर तो चार आर्य सत्यांची भावना करणारा देहात्मदृष्टी, कुशंका व व्रत वैकल्य,
उपासना सारख्या गोष्टींवर असलेला विश्वास या तीन गोष्टी सोडून देतो.
चार दुर्गतींपासून मुक्त होतो व सहा वाईट गोष्टी त्याच्या हातून घडणे असंभवनीय होते.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १३ ।।
जर त्याच्याकडून कायेने, वाचेने किंवा मनाने काही वाईट घडले,
तर ते तो कदापि झाकून ठेवणार नाही. निर्वाणपद ज्याने प्राप्त केले आहे,
अशा व्यक्तिच्या हातून कोणतेही वाईट कृत्य घडणे शक्य नाही.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे.
ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १४ ।।
उन्हाळ्याच्या पहिल्या महिन्यात जसा एखादा वनगुल्म साग्र प्रफुल्लित व्हावा,
तव्दत बुध्दाने निर्वाणगामी, परमश्रेष्ठ धम्म लोकहितार्थ उपदेशिला.
बुध्दाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे.
ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १५ ।।
श्रेष्ठ, श्रेष्ठज्ञ, श्रेष्ठद, श्रेष्ठतम असणाऱ्या, अनुत्तर अशा बुध्दाने सद्धम्म उपदेशिला आहे.
बुध्दाचे ठायी वसलेले हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १६ ।।
ज्याचे जूने कर्म क्षीण झाले आहे व नवे उत्पन्न होत नाही, जे भावी जन्माविषयी निरपेक्ष आहेत,
ते क्षीणबीज आणि उत्पत्तिच्छन्द विरहित धीर पुरुष, ह्या प्रदिपाप्रमाणे निर्वाण पावतात.
संघाचे ठायी वसणारे हे उत्तम रत्न आहे. ह्या रत्नाचे स्मरण केल्याने तुमचे कल्याण होवो. ।। १७ ।।
0 Comments