पराभव सुत्त
पाली:
एवं मे सुतं । एक समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवनें ।
अनाथपिण्डिकस्स आरामे ।। अथ खो अञ्ञतरा देवता अभिक्कन्ताय रत्तिया ।
अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं जेतवनं ओभासेत्वा । येन भगवा तेनुपसङकमि ।
उपसङकमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा । एकमन्तं अठ्ठासि ।
एकमन्तं ठिता खो सा देवता भगवन्तं गाथाय अज्झभासिः
पराभवन्तं पुरिसं मयं पुच्छाम गोतमं ।
भगवन्तं पुठ्ठमागम्म, किं पराभवतो मुखं ।। १ ।।
सुविज्जानो भवं होति, अविज्जानो पराभवो ।
धम्मकामो भवं होति, धम्मदेसी पराभवो ।। २ ।।
इति हेतं विजानाम, पठमो सो पराभवो ।
दुतियं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। ३ ।।
असन्तस्स पिया होन्ति, सन्ते न कुरुते पियं ।
असतं धम्मं रोचेति, तं पराभवतो मुखं ।। ४ ।।
इति हेतं विजानाम, दुतियो सो पराभवो ।
ततियं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। ५ ।।
निद्दासिली सभासिली अनुठ्ठाता च यो नरो ।
अलसो कोधपञ्ञाणो, तं पराभवतो मुखं ।। ६ ।।
इति हेतं विजानाम, ततियो सो पराभवो ।
चतुत्थं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। ७ ।।
यो मातरं वा पितरं वा जिण्णकं गतयोब्बन ।
पहु सन्ते न भरति, तं पराभवतो मुखं ।। ८ ।।
इति हेतं विजानाम, चतुत्थो सो पराभवो ।
पञ्चम भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। ९ ।।
यो ब्राम्हणं वा समणं वा अञ्ञ वा पि वनिब्बकं ।
मुसावादेन पञ्चेति, तं पराभवतो मुखं ।। १० ।।
इति हेतं विजानाम, पञ्चमो सो पराभवो ।
छठ्ठंम भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। ११ ।।
पहूतवित्तो पुरिसो सहिरज्जो सभोजनो ।
एको भुञ्ञति सादूनि, तं पराभवतो मुखं ।। १२ ।।
इति हेतं विजानाम, छठ्ठमो सो पराभवो ।
सत्तमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। १३ ।।
जातित्थध्दो धनत्थध्दो गोत्तत्थध्दो च यो नरो ।
सञ्ञाति अतिमञ्ञेति, तं पराभवतो मुखं ।। १४ ।।
इति हेतं विजानाम, सत्तमो सो पराभवो ।
अठ्ठमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। १५ ।।
इत्थिधुत्तो सुराधुत्तो, अक्खधुत्तो च यो नरो ।
लध्दं लध्दं विनासेति, तं पराभवतो मुखं ।। १६ ।।
इति हेतं विजानाम, अठ्ठमो सो पराभवो ।
नवमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। १७ ।।
सेहि दारेहि असंतुट्टो वेसियासु पदिस्सति ।
दिस्सति परदारे सु, तं पराभवतो मुखं ।। १८ ।।
इति हेतं विजानाम, नवमो सो पराभवो ।
दसमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। १९ ।।
अतितयोब्बनो पोसो आनेति तिम्बुरुत्थिनिं ।
तस्सा इस्सा न सुपति, तं पराभवतो मुखं ।। २० ।।
इति हेतं विजानाम, दसमो सो पराभवो ।
एकादसमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। २१ ।।
इत्थि सोण्डिं विकिरणिं पुरिसं वा ‘ पि तादिसं ।
इस्सारियस्मिं ठापेति, तं पराभवतो मुखं ।। २२ ।।
इति हेतं विजानाम, एकादसमो सो पराभवो ।
द्वादसमं भगवा ब्रुहि, किं पराभवतो मुखं ।। २३ ।।
अप्पभोगो महातण्हो खंत्तिये जायते कुले ।
सोध रज्जं पत्थयति, तं पराभवतो मुखं ।। २४ ।।
एते पराभवे लोके पण्डितो समवेक्खियं ।
अरियो दस्सनसम्पन्नो स लोकं भजते जीवति ।। २५ ।।
मराठी:
असे मी ऐकले आहे की एके समयी,
भगवान बुध्द श्रावस्ती येथे अनाथ पिण्डकाच्या जेतवनात राहत होते,
तेव्हा रात्र संपत आली असता, एक अत्यंत सुंदर सत्पुरुष सर्व सज्जनांसह जेतवन
प्रकाशित होत असताना भगवान बुध्द होते, तेथे येऊन भगवंताना वंदन करुन,
एका बाजूला उभा राहिला. तो सत्पुरुष भगवंतांना पद्यात म्हणाला -
आम्ही भगवंताला विचारण्यासाठी आलो आहोत की, पराभव पावणारा
पुरुष कोणता व पराभवाचे कारण काय. ।। १ ।।
भगवान बुध्द म्हणाले, वृध्दिंगत होणारा पुरुष सहज जाणता येतो व पराभव
पावणारा पुरुष ही सहज जाणता येतो. वृध्दिंगत होणारा पुरुष धम्म पारंगत असतो
व पराभव पावणारा पुरुष धर्माचा व्देष करणारा असतो. ।। २ ।।
भगवान, हा पहिला पराभव आम्हाला समजला, दुसरे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। ३ ।।
ज्याला दुर्जन आवडतात, सज्जनांविषयी प्रेम नसते. त्याला दुर्जनांचा धर्म रुचतो,
हे त्याच्या पराभवाचे दुसरे कारण होय. ।। ४ ।।
भगवान, हा दुसरा पराभव आम्हाला समजला, तिसरे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। ५ ।।
जो मनुष्य निद्राशिल, सभाप्रिय, प्रयत्न न करणारा, आळशी असतो आणि क्रोधिष्ट होतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। ६ ।।
भगवान, हा तिसरा पराभव आम्हाला समजला, चौथे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। ७ ।।
जो समर्थ असून वयोवृद्ध आईवडीलांचा सांभाळ करीत नाही, त्यांची सेवा करीत नाही,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। ८ ।।
भगवान, हा चौथा पराभव आम्हाला समजला, पाचवे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। ९ ।।
जो ब्राह्मणाला, श्रमणाला किंवा दुसऱ्या गरीब मनुष्याला खोटे बोलून ठकवतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। १० ।।
भगवान, हा पाचवा पराभव आम्हाला समजला, सहावे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। ११ ।।
पुष्कळ धन संपत्ती आणि अन्न - धान्य असलेला मनुष्य, गोड धोड पदार्थ एकटाच खातो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। १२ ।।
भगवान, हा सहावा पराभव आम्हाला समजला, सातवे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। १३ ।।
जाती, धन आणि गोत्र यांचा गर्व बाळगणारा, जो पुरुष आपल्या आप्तांची अवहेलना करतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। १४ ।।
भगवान, हा सातवा पराभव आम्हाला समजला, आठवे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। १५ ।।
<br> <br> स्त्री, मद्यपान आणि जुगार या व्यसनांत, जो पुरुष मिळवलेली संपत्ती पुन्हा पुन्हा घालवितो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। १६ ।।
भगवान, हा आठवा पराभव आम्हाला समजला, नववे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। १७।।
स्वस्त्रीने संतुष्ट न होता, जो पुरुष वेश्यांशी आणि परस्त्रियांशी संबंध ठेवतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। १८ ।।
भगवान, हा नववा पराभव आम्हाला समजला, दहावे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। १९ ।।
जो पुरुष वयस्कर असूनही तरुण स्त्रीशी लग्न करतो व तिच्या ईर्षेने शांत झोपत नाही,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। २० ।।
भगवान, हा दहावा पराभव आम्हाला समजला, अकरावे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। २१ ।।
जो मनुष्य दुर्व्यसनी आणि उधळ्या स्त्रीला किंवा पुरुषाला अधिकाऱ्याच्या जागेवर नेमतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। २२ ।।
भगवान, हा अकरावा पराभव आम्हाला समजला, बारावे पराभवाचे कारण कोणते, ते सांगा. ।। २३ ।।
ज्या कुळात जन्मला त्याचे भान विसरुन, जो मनुष्य अवास्तव हाव धरतो व मोठी राज्यसत्ता मिळवू पाहतो,
हे त्याच्या पराभवाचे कारण होय. ।। २४ ।।
जो सुज्ञ व तत्वज्ञान संपन्न श्रेष्ठ व्यक्ती, ही पराभवाची बारा कारणे जाणून, आपले जीवन जगतो,
तो जीवनात यशस्वी होतो. ।। २५ ।।
0 Comments